معقلی چیست؟
تکنیک معقلی در کاشیکاری ایران در دوره سلجوقیان به اوج خود رسید.این نوع از کاشی کاری در واقع از کنار هم چیدن قطعات تراش خورده کاشی های رنگی که عمدتا به اشکال مربع و مثلث و لوزی هستندطرحهای هندسی و خطوط بنایی خلق میشود.
مراحل ساخت کاشی معقلی
1-طراحی
در این مرحله طراح خطوط طرح را بصورت یک به یک بر روی کاغذ پیاده میکند.در طراحی باید دقت شود که از نظر ابعاد قطعات حداقل تعداد قطعات مدولار جهت برش بدست آید.معمولا ترسیمات طرحهای معقلی در کاغذهای شطرنجی و یا ایزو متریک انجام میپذیرد.
2-تفکیک رنگ و برش
حال نوبت به برش کاشیها بر طبق ابعاد بدست آمده در طرح است.این کار به روشهای مختلف از قبیل تراش با تیشه برش توسط واتر جت وبرش با سنگ فرز انجام میگیرد.
3-تخمیر
بسته به نوع سطح کار اععم از منحنی و یا مسطح طرح با روش گرته بر روی سطح که در واقع قالب معکوس سطح کار است منتقل میشود.باید توجه داشت که طرح بایستی بصورت معکوس منتقل شود.سپس قطعات برش خورده به تفکیک رنگ که اصطلاحا به آنها صابونک گفته میشود در جای خود (بصورت معکوس) قرار داده میشود.سپس تنظیمات نهایی درمورد چیدمان کاشیها و تنظیم درزها انجام میپذیرد.
لازم به توضیح است تخمیر در سطوح منحنی معمولا در سطوح گنبد و گلدسته و قوسهای سردرب و محراب کاربرد دارد.
در ادامه دوغاب ریزی انجام میگیرد.محل نصب اععم از اینکه بیرون ویا داخل بنا باشد و همچنین میزان رطوبت تعین میکند که از چه دوغابی استفاده گردد.
دوغاب سیمان جهت مکانهای در معرض بارش و رطوبت بالا.
دوغاب گچ جهت کاربرد داخل و نمای ساختمان و رطوبت پایین.
در هر دو روش مذکور نبایستی از مش بندی با میلگرد غافل بود.
روشهای دیگری نظیر GRC نیز وجود دارد که در تولید در حجم بالا و کیفیت های استاندارد مورد استفاده قرار میگیرد.
نگاه تحلیلی به این روش نسبت به سایر روشهای کاشیکاری ایرانی
مزایا
1-نسبت به کاشیکاری معرق روش ارزانتری است.
2-قابلیت اجرای طرح با اختلاف سطح در این روش وجود دارد.
3-امکان تلفیق آجر و کاشی در این روش وجود دارد.
معایب
1-دایره طرحهای قابل بکار گیری در این روش محدود است.
2-به نسبت سایر روشها در واحد سطح وزن زیادی دارد و این وزن در مواردی نظیر کاشیکاری سقف یک محدو دیت به حساب می آید.
شاهکارهای معقلی
مدرسه چهار باغ اصفهان بی تردید یکی از بارز ترین بناها دراین زمینه از نظر (کمیت و کیفیت )میباشد.
آثار این مجموعه
بازسازی کامل مناره شمالی صحن اصلی حضرت عبد العضیم در سال 1374 توسط استاد جعفر کاظم پور
این مناره تلفیقی از کاشیهای معرق و معقلی میباشد.همانطور که در تصویر ملاحظه میفرمایید مصرعها و حاشیه های
کاشی معرق بصورت مارپیچ در زمینه کاشیهای معقلی با کلوکهای زرد و سفید و مشکی و قرمز به سمت بالا در حرکت است.
جهت دوغاب ریزی از گچ استفاده شده.قطر مناره از پایین به بالا کاهش مییابد.به همین علت جهت قالب گیری کاشیها از یک قالب یک تکه
استفاده گردید.این قالب یک چهارم مخروط مناره را پوشش میداد.کاشیها بصورت قطعات هشتاد در یکصدو بیست سانتیمتر قالب گیری شدند.
جهت استحکام قطعات قالب گیری شده از طنابی بنام ساسو استفاده میشود.
بدین صورت که پس از پاشش لایه نازکی از دوغاب گچ بر روی کاشیها ساسو ها را روی دوغاب قرار میدهند و سر آنرا بصورت قلاب
از دوغاب بیرون میگذارند.این سر قلابها هم در جابجایی قالبها به محل کار کمک حال کاشیکار هستند و هم در دوغاب ریزی در زمان نصب
مانند اسکوپ عمل میکنند.
کتیبه خط بنایی سه بند با کلوک 2 در2 به خط لا اله الا الله
توضیحات
کلوک:قطعات برش خورده کاشی در مقطع مربع
صابونک:قطعات برش خورده کاشی در مقطع مستطیل
ساسو:نوعی طناب سنتی ایران بافته شده از الیاف درخت نخل که در معماری و کاشیکاری سنتی ایران نیز کاربرد داشته.
بروز رسانی
1397/09/06